Katarakt Ameliyatı

---

Katarakt ameliyatı olacağım. Ameliyat günü beni neler bekliyor?

Katarakt ameliyatı genellikle lokal anestezi ile yapılır ve hasta genellikle ameliyattan birkaç saat sonra evine gönderilir. Hasta ameliyat günü hastaneye geldikten ve kayıt işlemlerini yaptırdıktan sonra odasına alınır ve ameliyat olacak gözüne birkaç defa damla damlatılmaya başlanır. Bu damlalar gözbebeğini büyüterek ameliyatı olanaklı hale getiren damlalardır. Bu damlaların etkili olabilmesi için birkaç saat beklemek gerekebilir. Daha sonra ameliyat sırası gelen ve gözü hazır olan hasta ameliyathaneye indirilir. Katarakt ameliyatları steril şartlarda yani ameliyathanede yapılan ameliyatlardır. Ameliyat süresince hastanın gözü ve göğsüne kadar olan vücut bölgesi steril ince bir örtü ile örtülür. Bu esnada hasta örtünün altından rahatlıkla nefes alabilmektedir. Ancak yüzünün kesinlikle örtülmesine dayanamayan klostofobik hastalarda bu aşama bazen panik nedeni olabilir. Hastalın gözüne bölgesel anestezi işlemi uygulanır. Bu aşamada hastanın göz çevresine kesinlikle iğne yapılmamaktadır. Ameliyat bitiminde hasta tekrar odasına alınır ve birkaç saat istirahatten sonra eğer durumu uygun ise evine gönderilir.

Katarakt ameliyatının çok kısa sürdüğünü ve çok kolay bir operasyon olduğunu duydum. Bu doğru mu?

Hayır doğru değil. Maalesef reklam kampanyaları hep bu yönde olduğu için böyle bir önyargı oluşması doğaldır. Katarakt ameliyatı diğer tüm cerrahi operasyonlar birlikte düşünüldüğünde vücuttaki en ince ve hassas operasyonlardan birisidir. Operasyonun genellikle lokal anestezi ile yapılması ve hastanın genellikle aynı gün evine gidiyor olması bu ameliyatın kolay bir operasyon olduğunu göstermez. Ameliyatın çok uzun olmadığı kısmen doğrudur ancak operasyon sırasında mikron seviyesinde bazı manevraların yapılıyor olması meraklı hastalar için bilinmesi gereken bir detaydır.

“Akıllı mercek” varken niye “akılsız mercek” taktırayım?

Aslında akıllı mercek diye bir mercek yoktur. Bu merceği üreten firmaların bu merceğe verdikleri isim “multifokal göz içi mercekleridir”. Akıllı mercek Türkiye’deki bazı özel göz kliniklerinin reklam amaçlı uydurdukları bir isimdir. Yani uydurma bir isimdir. Hiçbir bilimsel karşılığı yoktur. “Akıllı” ifadesinin yabancı dildeki karşılıklarına baktığınız zaman modern dünyada bu tip merceklere böyle bir isimlendirme yapılmadığı görülecektir. Zaten multifokal merceklerin akıllı ifadesini hak edecek herhangi bir özellikleri de yoktur. Bu mercekler uyum yapamazlar, bilgi toplayamazlar, geri bildirim veremezler. Bunlar uzak yakın gözlükler gibi çok odaklı merceklerdir. 

Tıpkı akıllı mercek olmadığı gibi akılsız mercek de yoktur. Göze hangi tip mercek konulması gerektiğine göz hekimi karar verir. Günümüzde multifokal göz içi merceği yeni gelişen bir teknolojidir. Bazı hastalarda bu mercekler büyük odaklanma sorunlarına yol açabilirler. Işık saçılmaları, çift görme, orta mesafede bulanık görme gibi ciddi sıkıntılar ortaya çıkabilir. Bazı hastalarda daha önce takılan merceği çıkarmak ve monofokal mercek takmak dahi gerekebilir. Bu ilk katarakt ameliyatına görme oldukça zor ve riskli bir işlemdir. Özetle akıllı mercek yoktur, akıllı hasta vardır. Akıllı hasta hastalığını bilen ve doğru hekimi seçerek o hekime güvenen hastadır.

Katarakt ameliyatı oldum ve ameliyatımın sorunsuz geçtiği söylendi. Ama net göremiyorum. Sorun ne olabilir?

Muhtemelen retinanızda bir sorun olabilir. Net görebilmek için yalnızca kataraktın alınması (perdenin kaldırılması) yeterli değildir. Görme merkezinin de (sarı noktanın) sağlıklı olması gereklidir. Sarı nokta hastalığı ya da diyabetik retinopatisi olanlarda ya da görme merkezini (sarı noktayı) ilgilendiren başka bir hastalığın olması durumunda, görmenin ameliyat sonrası, ameliyat öncesine göre daha iyi olsa bile net bir görüntü elde edilemeyebilinir. Katarakt görme merkezinin net bir şekilde değerlendirilmesini önleyebilir. Bu nedenle en baştan net görüleceğini söylemek her zaman mümkün değildir. Katarakt ameliyatından sonra tespit edilen görme merkezi probleminin tedavisini planlamak gereklidir.

Katarakt ameliyatı olalı 5 gün oldu ama hala net göremiyorum. Nedeni ne olabilir?

Katarakt ameliyatından sonra her göze göre değişen sürelerde bir iyileşme dönemi vardır. Bu vücuttaki her ameliyat için geçerlidir. Ameliyat dokuya bir stres uygular ve bazı bünyeler bu stresi daha çabuk atar. Bu vücudun en ince ameliyatlarından biri olan katarakt ameliyatları için de geçerlidir. İleri derecede kataraktı olanlar, göz bağları zayıf olanlar, korneada bazı sorunları olan hastalar, yaşlı ve diyabetik hastalarda katarakt sonrası iyileşme dönemi daha uzundur.   

Katarakt ameliyatı sonrası ne zaman işe dönebilirim?

Katarakt ameliyatı iyileşme dönemi oldukça kısa bir ameliyat türüdür. Masa başı işi yapan kişiler genellikle bir iki gün içinde eski çalışma temposuna dönerler. Fiziksel efora dayalı işi olan kişilerin işe dönme süreçleri çalıştıkları ortamın özelliklerine göre değişmekle birlikle yaklaşık bir haftayı bulabilir.

Vitrektomi ameliyatı olacağım. Ameliyat günü beni neler bekliyor?

Vitrektomi ameliyatı mümkünse genel anestezi ile yapılır. Hastanın durumu eğer genel anestezi almasına izin vermiyorsa o zaman lokal anestezi denenebilir. Ancak her hasta lokal anestezide duramayabilir. Çünkü vitrektomi ameliyatı katarakt ameliyatından daha uzun sürer ve bazı aşamaları ağrılı olabilir. Genel anestezi alacak hastaların bir gün önce akşamından itibaren yemek yememeleri ve su içmemeleri gerektiği konusu önemlidir. Hastanın ameliyat sabahı yemek yemesi ya da su dahil herhangi bir içecek içmesi durumunda anestezide sorun yaşanabileceği için ameliyatı ertelenir. Hasta ameliyat günü hastaneye geldikten ve kayıt işlemlerini yaptırdıktan sonra odasına alınır ve ameliyat olacak gözüne birkaç defa damla damlatılmaya başlanır. Bu damlalar gözbebeğini büyüterek ameliyatı olanaklı hale getiren damlalardır. Bu damlaların etkili olabilmesi için birkaç saat beklemek gerekebilir. Daha sonra ameliyat sırası gelen ve gözü hazır olan hasta ameliyathaneye indirilir. Vitrektomi ameliyatları ameliyathanede yapılır. Ameliyat süresince hastanın gözü ve göğsüne kadar olan vücut bölgesi steril ince bir örtü ile örtülür. Lokal anestezide ameliyat olan hastalar bu örtünün altından nefes alabilir. Ameliyat bitiminde hasta tekrar odasına alınır ve anestezinin etkisini atması beklenir. Hastanın anestezi çıkışı durumu uygunsa ve doktoru uygun görüyorsa ameliyattan 5- 6 saat kadar sonra hasta evine gönderilebilinir. Ancak çoğu hasta bir gece hastanede takip edildikten sonra taburcu edilir.  

Vitrektomi ameliyatı olalı 2 gün oldu ama gözüm ameliyat öncesinden daha kötü görüyor. Bu durum normal midir?

Vitrektomi ameliyatlarının büyük bir kısmında ameliyat bitiminde göze tampon bir madde konur. Bu tampon madde retinanın yapışmasına yardım eder, erken dönemde retina kanaması olmasını engeller. Tampon maddeler hava, özel bazı gazlar ya da silikon sıvısı olabilir. Göz içine hava ve gaz konmuş ise görüntü ileri derecede bulanıktır. Hastanın gözü belki de sadece hareketi hisseder. Silikon konulması durumunda da gözde bulanıklık ortaya çıkacaktır. Gaz ve hava tamponadı, kişiye ve gazın cinsine göre süresi değişmekle birlikte, bir süre sonra kendliğinden çekilir. Silikon tamponadının ise daha sonra başka bir ameliyatla alınması gerekir.

Her vitrektomi ameliyatı sonrasında baş pozisyonu gerekir mi?

Hayır gerekmez. Vitrektomi ameliyatının cinsine, kullanılan tampon maddeye ve ameliyat öncesi teşhise göre baş pozisyon gerekip gerekmediğine karar verilir. Pozisyonun nasıl olacağı (yüzüstü duruş ya da yan duruş gibi) ve ne kadar süreceği de kişiye göre değişebilir.

Retina dekolmanı nedeniyle vitrektomi ameliyatı oldum, ancak görmem eskisi kadar net değil. Sorun ne olabilir?

Retina dekolmanı gözün geçirebileceği en büyük sorunlardan biridir. Özellikle ameliyat için geç kalmış retina dekolmanı vakalarında görme genellikle eski seviyeye gelemez. Retina dekolmanında uygulanan vitrektomi ameliyatlarında iki temel hedef vardır. Birinci hedef anatomik iyileşmeyi sağlamaktır. İkinci hedef ise fonksiyonel iyileşmeyi sağlamaktır. Anatomik iyileşmeden kastedilen retinanın tekrar yerine yapıştırılması ve yırtığın kapatılması olarak düşünülebilinir. Bu ameliyatın temel amacıdır. İkinci amaç ise görmenin mümkün olduğu kadar eskiye yaklaştırılmasıdır. Burada eğer retina hücreleri ileri derecede tahrip oldu ise anatomik iyileşme sağlansa bile fonksiyonel iyileşme kısmen sağlanabilir ya da sağlanamayabilir. Yani hasta ameliyat sonrası eski görme seviyesine elde edemeyebilir.

Vitrektomi ameliyatı ile katarakt ameliyatı aynı anda yapılabilir mi?

Evet yapılabilinir. Eğer gözün durumu uygunsa ve vitrektomiye ilave edilecek katarakt ameliyatı, toplam ameliyat sürecini zorlaştırmayacaksa iki ameliyat birlikte yapılabilinir.

Gaz konulan gözlerde neye dikkat etmek gerekir?

İlk olarak uçak seyahati ve yüksek rakımlı yerlere çıkmak konusu çok önemlidir. Bu konuda hekiminiz sizi bilgilendirecektir. Gazın cinsine ve yoğunluğuna göre değişen bir süre zarfında rakım konusuna dikkat etmek gerekir. Bu süre bazı gözlerde bir ay hatta daha uzun bir süreyi dahi kapsayabilir. İkinci bilinmesi gereken nokta baş pozisyonudur. Yine bu konuda da hekiminizin ne kadar süre ile hangi baş pozisyonunda durulması gerektiği söylenecektir.

Ailemde sarı nokta hastalığı var. Benim ne yapmam gerekiyor?

Akrabanızdan birinde sarı nokta hastalığı (Yaşa bağlı makula dejenerasyonu) varsa mutlaka bir göz hekimine görünmenizde fayda vardır. Ayrıca 50 yaşın üzerindeki kişilerin ilk muayeneleri temiz olsa bile yılda bir defa göz muayenelerini tekrar ettirmeleri gereklidir. Sigara kullanımı sarı nokta hastalığı riskini arttırdığı için bu tip genetik riski olan kişilerin sigarayı kesmeleri büyük fayda sağlayacaktır. Yine bu kişilerin güneşe uzun süreli maruz kalmamaları da faydalı olacaktır. 

Gözümde sarı nokta hastalığı olduğu tespit edildi ve göz içi iğne tedavisi önerildi. Kaç tane iğne yapılması gerekebilir?

Bunun cevabını baştan vermek kesinlikle mümkün değildir. Göze ne kadar iğne gerekeceği kişiye göre değişmektedir. Bazı kişilere neredeyse her ay iğne gerekirken bazı kişilere yıllık 6 ya da 8 iğne yeterli olabilmektedir. İğne tedavisine standart olarak uygulanan birer ay ara ile 3 iğne ile başlanır. Buna yükleme dozu denilir ve mutlaka her hastaya uygulanması gerekir. Sonrasında ise test sonuçlarına göre iğne aralıkları 1 aydan biraz daha uzatılmaya çalışılır. Yani 3 dozdan sonra da iğne tedavisi devam ettirilir. Bazı gözlerde bu iğne aralıkları zamanla 6 ay aralığa kadar çıkarılabilinir. Sarı nokta hastalığındaki iğne tedavisi çok uzun soluklu bir tedavidir. Hastanın düzenli olarak takip edilmesi ve oldukça uzun bir süre iğne tedavilerine gelmesi gerekir. Eğer bu düzen istenildiği ölçüde sağlanamaz, iğne tedavileri eksik olarak yapılırsa hasta görmesini kaybedebilir. 

Göz enjeksiyonundan sonra nelere dikkat etmem gerekiyor?

Göz enjeksiyonundan sonraki erken dönemde enfeksiyon riski mevcuttur. Bu nedenle özellikle enjekiyonu takip eden ilk haftada bazı noktalara daha dikkat etmek gerekir. Herşeyden önce iğne yapıldıktan sonra doktorunuz tarafından reçete edilen antibiyotik içerikli damlanızın günde 4-5 defa ve 5 gün süresince kullanılması önemlidir. Ayrıca bu süre içinde el temizliğinize, gözünüzü kaşımamaya dikkat etmek gerekir. İğneden sonraki ilk hasta içinde şiddetli göz ağrısı, görme kaybı ya da aşırı göz kızarıklığı varsa mutlaka hızlı bir şekilde hekiminize ulaşmanız önemlidir.    

Yakın dönemde diyabet teşhisi konularak ilaç tedavisi başlandı. Gözümden hiçbir şikayetim yok. Göz doktoruna gitmem gerekir mi?

İki ay içinde mutlaka retina konusunda uzman bir göz doktoruna gitmeniz gerekir. Diyabetin en önemli komplikasyonlarının başında gelen diyabetik retinopati erken dönemde herhangi bir şikayete neden olmaz. Bu nedenle yeni teşhis konmuş kişilerin diyabet seviyeleri ne olursa olsun zaman kaybetmeden göz muayenelerini yaptırmaları gerekir.

Bana diyabetik retinopati teşhisi konuldu. Kan şeker seviyemin iyi gitmesine rağmen hastalık bir türlü gerilemiyor. Bunun sebebi nedir?

Diyabetik retinopatide ortaya çıkan retina hasarları genellikle iyi diyabet kontrolü ile yok olmaz. Uygulanan göz tedavilerinde de zaten ana amaç mevcut durumu korumak ve körlüğe gidişi engellemektir. Diyabetik göz içi kanamalarının ilerlemesindeki tek etken kötü şeker seviyeleri değildir. Hasta uzun yıllar kötü şeker seviyelerine maruz kalmışsa daha sonraki dönemde şekerini düzenli götürse bile hastalık ilerleyebilir. Yani hasta diyabetinin kötü seyrettiği döneminin bedelini ödemeye devam edebilir.

Diyabetik retinopatide laser tedavisi nasıl yapılır?

Diyabetik retinopatide gözün retina tabakasında oluşan kanamaları önlemek için uygulanan laser tedavisine laser fotokoagulasyonu denmektedir. İşlem ayaktan yapılır, hastanın yatmasına gerek yoktur. İşlem öncesinde damla ile göz uyuşturulur ve göze hareketi önleyici ve laser ışınını odaklayıcı bir lens takılır. İşlem hafif derecede ağrılı olabilir. Hastaya ve göze göre değişmekle birlikte yaklaşık 10 ile 20 dakika kadar sürebilir. Aynı göze bir kaç seans laser işlemi yapmak gerekebilir ve bunun için başka bir güne randevu verilir. Hasta laser yapıldığı gün ve takip eden bir kaç gün bulanık görür.

Doktorum diyabet nedeni ile gözüme antiVEGF enjeksiyon tedavisi önerdi. Kaç tane enjeksiyon gerekebilir?

Baştan bu soruyu cevaplamak mümkün değildir. Gözün durumuna, diyabetik retinopatinin şiddetine göre enjeksiyon (iğne)  gereksinimi değişebilir. İlk 3 iğne yükleme dozu olarak geçer ve standart tedavilerde mutlaka uygulanır. Bu yükleme dozundan sonra bazı hastalarda aylık ya da iki aylık aralıklarla iğne tedavilerine devam etmek gerekebilir. Yapılan çalışmalar tedavinin birinci yılında düzenli iğne yapılan hastalarda ikinci ve sonraki yıllarda iğne gereksiniminin azaldığını göstermiştir.

Çok yakından televizyon seyretmek gözlere zararlı mıdır?

Yakından veya uzaktan televizyon izlemenin doğrudan gözlere kalıcı bir hasar verdiğine dair kanıt yoktur. Fakat ekrandan gelen fazla ışık ve hareket gözlerde yorgunluğa, göz ve baş ağrısına yol açabilir. Bunlar genellikle gözleri dinlendirdiğinizde geçer. Yakından ve uzun süre TV izlemenin, ekran karşısında uzun süre bilgisayar oyunu oynamanın epilepsi rahatsızlığı olan çocuklarda nöbet, migren rahatsızlığı bulunan kişilerde migren atağı tetikleyebileceği unutulmamalıdır. Bununla birlikte çocuğunuzun televizyonu yakından izlemesi bir göz bozukluğuna işaret edebilir. Bu durum süreklilik arz ediyorsa ve çocuğunuz uyarılarınıza rağmen bunda ısrar ediyorsa en kısa zamanda bir göz hekimine başvurmanızı öneririz. Uzun süre TV izlemek gözlere zarar vermeyebilir, fakat özellikle çocukluk ve gençlik çağında zihinsel ve sosyal gelişim üzerinde olumsuz etkiler doğurabilir. Ayrıca televizyondan yayılan radyasyona uzun süreli maruz kalmak özellikle çocukluk çağında dikkat edilmesi gereken bir unsurdur. 

Çocukların uzun süreli cep telefonuna ya da tablete bakmaları gözlerde kalıcı değişikliğe yol açabilir mi?

Bu sorunun cevabı çok net bir şekilde evettir. Çocukluk çağında uzun süreli bir şekilde yakın objelere bakılması (televizyon seyretmeden farklı olarak bu soruda kastedilen yakın objelere bakmaktır) gözde akomadasyona yol açacağı için istenen bir durum değildir. Bu, ilerde gözde miyopik kırma kusuru gelişmesine sebep olabilir. Yani küçük yaşlarda çok fazla yakın objelere odaklanan çocuklarda ilerki yaşlarda gözlük ihtiyaçları daha fazla olacaktır. 

Gözlük takmak göz numaralarının büyümesine neden olur mu?

Hayır olmaz. Hatta özellikle çocukluk çağında bunun tam tersi bir durum söz konusu olabilir. Yani gerekmesine rağmen gözlük takmayan çocuklarda daha büyük göz sorunları ortaya çıkabilir. Örneğin hipermetrop olup gözlük kullanmayan çocuklarda ilerde göz tembelliği ve hatta göz kaymaları ortaya çıkabilir. Gözlük takılmasına rağmen göz numarasında büyüme olabilir. Buradaki numara büyümesi gözlükten dolayı değil, gözlüğe rağmendir.  Bu alan, dilediğiniz kadar çok sözcükle doldurabileceğiniz, içerikleriniz için tasarlanan uzun bir metin alanıdır. Makaleler, uzun misyon açıklamaları, şirket politikaları, yönetici profilleri, şirket ödülleri/nişanları, ofis konumları, paydaş raporları, beyaz bültenler, basın yansımaları ve az ama öz olarak yazılamayan diğer içerikleri yazabilirsiniz.

Doktorumun yazdığı çok odaklı (multifokal) gözlüğe alışamadım. Ne yapmam gerekli?

Çok odaklı gözlüklerin alışma dönemi bazen uzun sürebiliyor. O nedenle 1 ya da 1.5 ay kadar geçmeden kesin bir yargıya varmak doğru değildir. Özellikle hayatlarında ilk defa çok odaklı gözlük kullanan kişiler için alışma dönemi daha zor geçebilir. Çok odaklı camlara daha kolay uyum sağlamak için reçete edilen gözlüğü alırken dikkat edilmesi gereken noktaların bilinmesi faydalı olacaktır. Her şeyden önce çok odaklı merceklerde cam kalitesi çok önemlidir. Tek odaklı mercek olarak alınan düşük kaliteli bir cam odaklanmada ve dolayısıyla adaptasyonda sorun teşkil etmezken, çok odaklı gözlükteki kalitesiz bir cam büyük sıkıntıya yol açabilir. Bu nedenle çok odaklı gözlük camında mutlaka kaliteli bir markanın camı tercih edilmelidir. Ayrıca çervevenin sağlam olması da önemlidir. Hafif diye alınan ancak bir süre sonra çerçevedeki gevşemeye neden olarak tam odaktan bakmada sorun yaşanabilecek bir çerveve tercih edilmemelidir. Yine çerçeve seçerken çok dar ya da çok geniş çerçevelerin adaptasyon sorununa neden olacağı unutulmamalıdır. 

 
Göz kuruluğu damlalarının çok kullanımı bünyede alışkanlık yapar mı?

Göz kuruluğu damlaları (yani yapay gözyaşı damlaları) alışkanlık yapmaz. Yani damla kesildikten sonra herhangi bir yoksunluk bulgusu ortaya çıkmaz. Tıpta bazı ilaçların kesilmesi durumunda bünye tekrar o ilacı isteyebilir. Bunun en önemli örneği kortison içeren ilaçlardır. Gözyaşlarında ise böyle bir durum söz konusu değildir. Ayrıca gözyaşı damlası kullanımı normal gözyaşı üretimini de baskılamaz. 

Göz nakli ameliyatı var mıdır?

Hayır, göz nakli günümüzün teknolojisinde mümkün değildir. Halk arasında “göz nakli” olarak yanlış bir şekilde kullanılan operasyon aslında kornea naklidir. Kornea, göz küresinin en önündeki saydam tabakadır ve doğal yapısını veya saydamlığını kaybetmesi durumunda kadavradan alınan kornea dokusuyla değiştirilebilir. Kornea kol saatinin camına benzer. Yani kornea nakli kol saatinin camının değişmesi gibi bir işlemdir. Bu mümkündür. Fakat gerçek anlamda göz küresinin bir bütün halinde nakli mümkün değildir. Yani, görme yetisini tamamen kaybetmiş bir gözün yerine başka bir göz küresinin nakledilmesi ve o gözün yeniden görmesinin sağlanması mümkün değildir. Görmeyen bir gözün tamamen yerinden alınıp kozmetik düzeltme amaçlı porselen/cam vb. protezlerin takılması mümkündür. Fakat bunlarda amaç görmenin sağlanması değildir. Estetik olarak düzelme sağlamaktır. Görmeyi sağlayacak göz protezi yoktur.

Son dönemde gözümde ışık çakmaları oluyor. Ne yapmam gerekiyor?

Işık çakması retina yırtılmasına işaret edebilir. Bu nedenle çok önemli bir semptomdur. Işık çakması hisseden kişilerin zaman kaybetmeden retina konusunda uzman bir göz hekimine muayene olmaları gerekmektedir. Burada erken tanı ve tedavi çok önemlidir. Aksi halde retina yırtığı genişleyerek retina dekolmanına yol açabilir ve bu kalıcı görme kaybı ile sonlanabilir.